Binnen het vakgebied daken is het hebben van een goede band met de architectuur belangrijk. Ontwikkelingen en zienswijzen moet je van meerdere kanten belichten. Vanuit die achtergrond neemt de VESP regelmatig deel deel in redactieraden van vakbladen, waarbij het tegenwoordig niet meer uitmaakt wat de initiële focus van het vakblad is. Iedereen heeft wel een special “Daken en Gevels”. En dat is goed! We zien dat de aandacht voor het platte dak toeneemt, ook bij de architecten en voorschrijvende instanties.
Toch ligt er nog te vaak een kennishiaat. Niet zo zeer op het vlak van de dakbedekkingsconstructies, die kennis haalt de architect nog wel uit de markt. Het hiaat zit meer in de ontelbare (on)mogelijkheden van dat platte dak. Statistisch gezien is het aantal beschikbare platte daken in een gemeente snel te bepalen, maar dat wil dan nog niet zeggen dat al die daken geschikt zijn voor multifunctionele inzet.
Het begint bij het ontwerp
Vanuit het oogpunt van stedelijke en landschapsinrichting kunnen we dus niet zomaar stellen dat al het platte dak geschikt is. De wijze van bouwen van productie- en logistieke hallen heeft de laatste decennia ook een ontwikkeling doorgemaakt. Vaak niet ten goede voor de multifunctionele inzetbaarheid. Nu kun je je afvragen of een begroeid dak op een logistieke hal, ergens op een industrieterrein, zin heeft. Dit geldt niet voor het aanbrengen van zonnepanelen op dit soort bestaande daken; maar ook dat is tegenwoordig al geen zekerheid meer. Helemaal sinds een aantal verzekeringsmaatschappijen een duidelijk standpunt heeft ingenomen over de wenselijke opbouw van een dak dat geschikt is voor zonnepanelen. In plaats van dat we samenkomen om dit soort uitdagingen voor de bestaande bouw aan te gaan, lijkt het wel dat het hiaat tussen een goed idee en de werkelijke uitvoering verder van elkaar komt te liggen.
We zitten nu in een situatie van enorme woningschaarste en zullen naar alle waarschijnlijkheid de oplossingen voor een belangrijk deel in stedelijk gebied gaan zoeken. Dat betekent dat er niet alleen woningen worden gebouwd, maar ook een hoeveelheid utiliteitsgebouwen om bewoners van alle services en werkgelegenheid te voorzien. Hier ligt een kans! Maar ontwerp dan wel op zo’n manier dat het dak van een gebouw in de toekomst ook multifunctioneel inzetbaar kan zijn. Want we zullen begroeide daken (groen), retentievoorzieningen (blauw) en energiedaken (geel) in deze gebieden moeten integreren. Het multifunctioneel inzetten van daken begint dus bij het ontwerp.
Dan is er nog de discussie rondom het Urban-Heat-Island-Effect. We moeten van zwarte daken af omdat deze de warmte in de stad vasthouden. Alsof we met ons kleine landje grenzen aan de Algarve. In dat geval moeten we soms gewoon de data laten spreken om de emoties buiten te sluiten. In de Verenigde Staten wordt hier namelijk al een paar decennia onderzoek naar gedaan. Daar is traditioneel een scheiding tussen lichtere daken in de zuidelijke staten en donkere in de noordelijke. De gedachte van de lichtere dakbedekking is met name gestoeld op de reductie van Airco-energie, door de reflectie van warmte van het platte dak. Deze trend is langzaam verschoven in noordelijke richting, alleen daar bleek na calculaties dat het juist een averechts effect heeft. Uit onderzoek is gebleken dat het belang ligt in: A of je koelt bij (te warm), B of je verwarmt bij (te koud). In dat laatste geval geniet een donkere dakbedekking de voorkeur. Volgens mij hebben wij in Noordwest-Europa nog steeds vaker de verwarming aan dan een airco. Focus op multifunctionele inzet van daken is dus hier verstandiger.
Proactief benaderen
Even terug naar de ontwerptafel. Er liggen uitdagingen voor ons en we zullen deze pro-actief moeten benaderen. Verstedelijking betekent het opofferen van groen en retentievoorziening om deze vervolgens in de bebouwing te integreren. Meer verharding betekent meer piekbelastingen op het riool. Retentie zal geïntegreerd moeten worden. Meer utiliteitvoorzieningen betekent meer stroomverbruik. Zonne-energie is daarvoor een geschikte oplossing. Maar in alles moet er wel een keuze gemaakt worden voor de meest geschikte waterafdichting.
In mei 2020 is Het Nationale Dakenplan geïntroduceerd om juist deze keuze te faciliteren. Een samenwerkingsverband tussen marktpartijen en (semi)overheid om de multifunctionele inzet van daken te bevorderen en te promoten (zie Infographic kop artikel).
Dutch 
French